Vintage West Side Story

Als zevenjarige hoorde ik hoe mijn ouders enthousiast terugkwamen uit de bioscoop van de film West Side Story. Het leek me behoorlijk eng, dat vechten en die messen en er vielen zelfs doden. Ze deden er nogal opgewonden over, het was kennelijk nieuw en nog niet eerder vertoond wat ze zagen.
Als Les Miserables de moeder van de moderne musical is, dan moet West Side Story toch minstens als de eerbiedwaadige grootvader worden beschouwd. Het productieproces van de eerste versie was complex en eindigde in ruzie bij de premiere op Broadway, vandaag precies 52 jaar geleden, tussen Jerome Robbins, Leonard Bernstein en Stephen Sondheim.
De theaterversie was een succes, de film een hit en van de muziek kun je in dit geval echt zeggen dat hij in het collectieve geheugen zit van de generaties na de jaren '50. Als we de muziek in de jaren '80 -toen Les Mis en later Miss Saigon ontstonden- even dreigden te vergeten, hielp de beroemde plaatopname door componist Bernstein met Carerras en Te Kanawa ons weer herinneren. De oplopende spanning in de opnamestudio zit in de documentaire en is erg bekend geworden.
De engelstalige productie van West Side Story staat een paar weken in Carré. Deze tweede avond, op de dag dat de Volkskrant een juichende recensie had, zat de zaal net half vol. Dat maak ik niet veel mee.
Het was, zo bleek al snel, een versie die geheel trouw was aan het origineel. Het decor bestond uit het klassieke beeld van de trappen en balkons van de New Yorkse Lower East side. Geen basgitaren maar de voorgeschreven contrabas in het orkest en geen R&B-vocalen. Gestyleerde dans, mooie zang en sterke rollen, zeker van hoofdrollen Tony (Scott Sussman) en Maria (Ali Ewoldt), met als extra succes de rol van Anita (Oneika Philips), de vriendin van Maria.
Wat me erg aansprak was een moeilijk onder woorden te brengen ontbreken van geliktheid. Het was theater, het was gemaakt voor het publiek, maar je kreeg niet het idee dat alles in dienst van het effect werd gesteld. Geen grootschalige showstopper voor de pauze bijvoorbeeld. De eerste acte eindigt in een ook in de jaren '50 al omstreden gevecht dat eindigt met de dode bendeleden op het podium.
Zeker de geheel in wit uitgevoerde dansscene in een abstract soort 'hemel' waarbij off-stage het mooiste lied uit de musical, 'Somewhere' wordt gezongen, was meer artistiek dan showy.
Er zit een hoop emotie en drama in deze voorstelling, en toch wordt het niet uitgemolken en zijn sommige dramatische scenes bijna discreet. Al wordt er hier en daar wel uitgepakt, zeker door de nogal expressieve Maria.
Zang en dans waren top, bij het acteren kreeg ik soms een klein beetje Batman-gevoel. Stoere teksten die je zo stoer mogelijk uitspreekt maar die dan niet helemaal lukken. Die wat aangezette stoerigheid gaf vooral de scenes van de blanke Jets iets gay-ish.
Het was een mooie avond aan de Amstel, met een productie die in 52 jaar nog geen nieuw behangetje nodig heeft, en waarvan het geweldig was om hem in zo'n authentieke vorm een keer live mee te maken.
Hieronder een impressie van MusicalWorld.TV:

West Side Story verovert Nederland
Geüpload door musicalworld. - Bekijk originele web video's.

Don Giovanni klopt helemaal

Don Juan, of Don Giovanni, zoals hij in de opera van Mozart heet, is het klassieke archetype van de vrouwenversierder. Dat blijkt in de opera op alle momenten waar Don Giovanni als zichzelf of verkleed als zijn knecht Leporello achter de dames aan gaat. Maar voor wie de echte feiten belangrijk vindt is er de scene waarin Leporello in een aria de harde getallen geeft: de veroveringen van Don per land in aantallen dames. Er blijken dames gweest te zijn in Frankrijk, in Italie, Turkije en in Spanje, waar Don Giovanni 1003 maal een dame scoorde. Naast dit gezongen excelbestandje van de verleidingsresultaten is er ook de lijst die Leporello op papier bijhoudt. In de Don Giovanni die een paar jaar geleden werd opgevoerd in het Muziektheater in Amsterdam had Leporello een betrekkelijk klein boekje, waaruit echter een enorme lijst - opgevouwen als een harmonica- kwam rollen.
In de versie van Don Giovanni die de heropeningsweek van de Doelen opsierde had een ijverige decorassistent op een dikke rol pakpapier een onafzienbare rij zuidelijk klinkende damesnamen geschreven. Librettist Da Ponte was graag duidelijk over de praktijken van Don en op welke wijze die leidden tot zijn treurige einde.

De Doelen, inmiddels ruim 40 jaar oud, is de afgelopen maanden stevig onder handen genomen. Het is de architecten gelukt om vrijwel alles aan te pakken en toch de ruime, feestelijke sfeer van de Grote Zaal te behouden.
De openingsweek kende veel soorten muziek, van opera tot symfonisch en van wereldmuziek tot jazz. Ik was zeer tevreden met mijn kaartje voor de opera-avond. Een productie van de Mozart-opera Don Giovanni, met het Combattimento Consort van Jan Willem de Vriend in een regie van Eva Buchmann. Die is bekend om de psychologische benadering van de verhalen.
Het paste allemaal net op het podium van de Grote Zaal, de stellages, een groot videoscherm en het orkest dat letterlijk in het middelpunt zat. Het consort speelde fraai en zeer bescheiden, met voortdurend aandacht voor de begeleidende rol.
Marcel Boone en Henk Neven waren de mannelijke hoofdrollen, geloofwaardig, sterk en net zo mooi als de meeste zangeressen die de Donna's Elvira en Anna speelden.

In de eerste tien minuten van de opera vecht Don Giovanni met de vader van een van zijn veroveringen, Il Commendatore. De Rus die deze rol zong was groot en zong laag en dreigend, helemaal zoals het hoort. In de tweede acte is er een standbeeld voorgeschreven voor de betreurde Commendatore. Waar decorafdelingen zich doorgaans mogen uitleven op een groot, indrukwekkend standbeeld, viel er op dat punt hier niks te beleven. De Commendatore kwam als standbeeld niet in beeld. In het verhaal gaat hij zich ineens bemoeien met een gesprek tussen de twee mannelijke hoofdrollen en accepteert de uitnodiging van Don Giovanni om te komen souperen.
De slotscene maakte het ontbreken van een standbeeld wel helemaal goed. Ineens verscheen Il Commendatore hoog in de zaal, fel aangelicht en met bulderende stem, Don Giovanni lokkend om naar hem toe te komen. Er was theaterrook, er daalden zilveren schalen uit de nok van het podium en Don Giovanni stortte in de diepte.
Alles klopte aan deze voorstelling, met als bepalend element natuurlijk de prachtige muziek die voor het eerst klonk in Praag, op 28 oktober 1787. Mozart was toen 31 en maakte met Daponte deze op Dante's Divina Commedia gebaseerde opera.

Fidelio van Gergjev: Eeuwige jeugd

Volgens festival-bestuurslid Sylvia Toth was het Gergjev zelf die ooit zei: 'This city needs a festival'. En zo kwam het er, een jaarlijkse traditie aan het begin van het seizoen. Een eigen festival van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, met muziek en film op allerlei locaties.
Door zoveel andere bezigheden kon ik niet veel meekrijgen van het festival, maar voor een van de hoogtepunten hadden we al lang geleden kaarten geregeld: Fidelio van Beethoven in een productie van Neil Wallace, programmeur klassiek bij de Doelen en onder leiding van Valerie Gergjev. In het Nieuwe Luxor, want de vernieuwde Grote Zaal van de Doelen is pas half september beschikbaar.
[foto: Marco Borggreve]
Gergjev voerde de opera 'Fidelio' voor het eerst in zijn loopbaan als dirigent uit. Neile Wallace had beperkte mogelijkheden, zowel budgettair als que repetitietijd. Beetje merkwaardig was bijvoorbeeld dat de leden van het Groot Omroepkoor hun rol met de partituur in de hand speelden en zongen, geen tijd gehad om het zonder de boeken te leren uitvoeren. Vette pech ook, vooral voor het publiek, dat net voor deze premiere de boventitelingsapparatuur het begaf.
Maar: Beethoven deed er lang over, maakte tussen 1803 en 1814 een aantal versies en componeerde prachtige muziek en verukkelijke solo's, duo's, trio's en kwartetten voor de vocale solisten. De solisten van deze versie, die maar twee keer uitgevoerd wordt, klonken fraai en hielden zich netjes is. Geen gebrul of vocale acrobatiek, maar mooi verstaanbare, dramatische aria's, en zang in combinaties die me vaak moeilijk leken.
De kritieken waren niet erg juichend, maar ik had een prima avond met de muziek en de moderne enscenering. Video-schermen die soms aankleding waren en soms heel functioneel de handeling en het verhaal ondersteunden.