vrijdag 21 mei 2010

Dalida: Pour ne pas vivre seul

'Pour ne pas vivre seul
On vit avec un chien
On vie avec des roses'
De zanger komt op, hij zingt het lied van Dalida, 'Pour ne pas vivre seul' en zet de toon voor de avond.
Yolanda Gigliotti had een dramatisch leven dat in stijl tot een einde kwam met een overdosis en een afscheidsbriefje 'pardonnez moi, la vie m'est insupportable' op 3 mei 1987, in haar huis op Montmartre. De zanger, Luuck Droste, was onlangs finalist op Concours de la Chanson dat de Alliance Française jaarlijks organiseert en dat bij eerdere edities o.a. Wende Snijders als winnares opleverde.
Luuck Droste werd gevraagd door Paul Haenen en Dammie van Geest om in hun Betty Asfalt Complex een avond te verzorgen over Dalida.
En daar stond hij, in het zwart, met een sjaal als frivool accent. Een artistiekige jongen, niet veel glamour, weinig show, met die sjaal die wel een verbinding lijkt tussen de serieuze, intellectuele kant van de docent Frans en de showbusiness waar hij deze avond even voor ons in dwaalt.
Hij neemt ons mee naar Egypte, waar Dalida nog gewoon Yolanda heet, waar ze besluit na het winnen van de titel 'Miss Egypte' om actrice te worden en op de dag voor kerst 1954 vertrekt naar Parijs. Daar begint haar leven als actrice maar vooral als zangeres.
Een wereldster die een ongekend aantal hoogtepunten en diepe dalen kende, die zichzelf een aantal keren opnieuw uitvond en die twee keer haar einde regisseerde. In de periode ervoor zong ze de liedjes die daarnaar verwezen.
Ik ben geen superfan van Dalida, heb geen posters aan de muur maar wel veel muziek in de collectie en een dvd met tv-clips. Op Montmartre ben ik wel eens langs haar huis gelopen. Of ben je dan toch fan?Dat ik deze avond in het Betty Asfalt Complex was, kwam voort uit nieuwsgierigheid naar de blonde diva en haar verhaal. Dat verhaal vertelde Luuck Droste met verve. Soms bouwde hij de spanning op, vertelde wat er in het leven van de ster gebeurde en waar dat toe leidde. Tot immense populariteit maar ook tot drama en verlies. Haar grote liefde Luigi Tenco die na zijn nederlaag op het San Remo-festival een eind aan zijn leven maakt, net als twee andere grote liefdes van Dalida. Bij alle periodes in haar leven was er beeldmateriaal, videoclips en soms aangrijpende gesprekken in tv-interviews.
Luuck Droste vertelde hoe zijn fascinatie voor Dalida ontstond, hoe hij wonend in Parijs op de grote tentoonstelling over haar leven in het Hotel de Ville terechtkwam.
Over zijn presentatie is hij na afloop bescheiden: 'het was een soort spreekbeurt'. Dat was het, weliswaar aangekleed met veel beeld en geluid, maar ik kreeg kippenvel bij de liedjes die hij zong en vaak ook bij de verhalen over het leven van 'La Panthere Rose', zoals Dalida in de tijd dat ze zich verbond aan Francois Mitterand werd genoemd.
In de nazit ging het over vergelijkingen, was Dalida een soort Callas, een Piaf van de jaren '70-'80? Ik weet het niet, ik ben na alle verhalen wel meer gaan begrijpen van mijn eigen fascinatie. Het drama in het leven van Dalida, dat ze niet rauw en ongepolijst de zaal insmeet, zoals Piaf dat deed, maar dat ze styleerde en dat als een laag onder haar zang lag. Soms heel ver weg, bij de onafzienbare rij deuntjes en flutliedjes -vaak covers van Engelstalige hits- en soms heel manifest, bij Leo Ferré's 'Avec le temps' en 'Je suis malade' van Serge Lama.
Een mooie tekst over sterven in de spotlights op een eurodiscobeatje, dat is Dalida ten voeten uit. 'Je veux mourir sur scene' uit 1983 voorspelt bijna hoe het zal gaan. Dit is een clip uit een tv-programma van Michel Drucker:

In de beelden van haar laatste optredens zien we een gesloopte zangeres die genoeg krijgt van het leven en die haar einde aankondigt.
Mooi hoe Luuck Droste dat verhaal met zijn zang, zijn verhalen en zijn verzameling beeldmateriaal tot leven brengt. Hij sluit de avond af met een eigen vertaling van het lied waarmee de avond begon. Kippenvel.

vrijdag 14 mei 2010

Turandot: Breathtaking!

Adembenemend, dat is wel een correcte beschrijving van de ervaring op 13 mei, bij de opera Turandot in het Muziektheater Amsterdam. De Nederlandse Opera heeft de productie van een paar jaar geleden met regisseur Nikolaus Lehnhoff opnieuw op het programma genomen en het succces is enorm. De hele serie voorstellingen is uitverkocht en toen ik er was stonden er mensen met een hoopvolle blik en een bordje 'kaarten gevraagd' bij de ingang.
De kritieken zijn over het algemeen zeer lovend en dan met name over onze RPHO-dirigent Yannick Nezet-Seguin en zijn Rotterdams Philharmonisch.De kenners prijzen ook de kwaliteiten van de zangers, hoofdrol Lise Lindstrom, die de ijsprinses Turandot behoorlijk wat vuur geeft en in de loop van het verhaal ontdooit voor Calaf, een beetje hard gezongen door Lance Ryan.
Ik vond de rol van slavin Liu vooral erg mooi gezongen, zangeres Ana Maria Martinez kreeg een juichende ontvangst bij het applaus en bij haar opkomst aan het eind maakte het publiek het meeste lawaai. Veel spektakel bij deze 'Turandot', grote decors, een nogal massaal koor dat met liften op het podium verschijnt. Hoewel de meest logische beweging op een podium horizontaal is - je komt op en gaat af en tussendoor doe je iets - ben ik gek op liftjes die de spelers uit de grond doen komen, of bijvoorbeeld een enorme kroonluchter die uit de nok komt, zoals in Ercole Amante.
Licht, geluid, decor, grime, kapwerk en kleding, eigenlijk klopte alles aan deze productie. En als er dan wat te knorren valt is het dat, dat al die perfectie in de disciplines die samenwerken bij zo'n productie misschien een heeeel klein tikje afleidt van het drama, het verhaal en de ontwikkeling.

Collega W. was ook in de zaal, niet zo gewend aan opera en verklaard fan van Madonna. Mijn lichte zorg over de vraag of je het dan wel leuk zou hebben in de Stopera bij je eerste operavoorstelling verdween gedurende de avond. Deze voorstelling kon tot op grote hoogte concurreren met iets als de 'Blond Ambition Tour' of de recente 'Sticky & Sweet Tour' van het Amerikaans popfenomeen.
Dit filmpje van 'De Nederlandse Opera' geeft een goed beeld van deze voorstelling.

zondag 9 mei 2010

Bos Besik - opera in Dordrecht

Soms zijn het de details, die veelzeggend zijn. Bij het slotapplaus van de allerlaatste voorstelling van 'Bos Besik' staan alle spelers, orkestleden, dirigent en koorleden op het podium. Regisseur Cilia Hogerzeil wenkt iemand in de zaal, om ook naar het podium te komen en in het succes te delen. Die speciale gaste voorstellen, dat gaat niet lukken in het lawaai van het applaus. De regisseur maakt een snelle schrijfbeweging in de lucht, en zo weten we dat het om libretto-schrijfster Anne Vegter gaat. Een goede regisseur heeft altijd een idee voor een vorm om iets duidelijk te maken...
In de inleiding voorafgaand aan de voorstelling vertelde Cilia Hogerzeil hoe dit project tot stand was gekomen. Naast de fraaie culturele doelen bleek uit haar verhaal ook dat toevallige ontmoetingen in Turkije en elders tot het produceren van deze opera geleid hebben.
Niet makkelijk, samenwerken met een librettiste in Nederland, een Turkse zangeres in Berlijn en een componiste met een Koreaanse achtergrond die over de wereld reist. Daarnaast het formeren van het koor van 14 Dordtse amateurs, dat moest bestaan uit Nederlandse en Turkse vrouwen. Het overbruggen van tradities in zang en toonvorming bleek een hele klus.
Ondanks die amateurzangeressen die met gepaste trots op het podium stonden en danzkij wier deelname er meer Turkse Nederlanders dan meestal in de zaal zaten, was het zeker niet amateuristisch.

Het was, op 8 mei, de laatste voorstelling van deze productie in het Energiehuis, aan de rand van Dordrecht. De zaal van het Energiehuis is wel een meter of 15 hoog, en heeft de kale, industriële sfeer van videoclips uit de jaren '80 van pakweg Einstürzende Neubauten. Het is de verdienste van decorontwerper Robin van der Werff dat die grote, kille ruimte geschikt werd voor het dramatische verhaal van Bos Besik. Technisch moet waarschijnlijk alle licht en geluid ook speciaal in de kale ruimte worden ingehangen, maar dat was prima gelukt, inclusief boventiteling die je in tegenstelling tot in de Stopera hier wél vanaf alle zitplaatsen kon zien.

Ik had goede herinneringen aan 'De Waterman', de productie van vorig jaar van Hollands Diep uit Dordrecht. Dit was weer heel anders. Het oude volksverhaal uit het Taursugebergte vormde de basis voor een textuele bewerking door Anne Vegter, en de compositie van Seung-Ah Oh, van oorsprong uit Korea.
Bos Besik was al eens onderwerp van een zeer popualire speelfilm uit 1969 en leent zich heel goed voor opera, met alle drama, emoties en universele thematiek.
Goede solisten voor alle rollen, zoals Arnout Lems, vorig jaar in de Waterman een stijle gereformeerde huisvader, deze keer een gestyleerde magier. Ekaterina Levental, die al eens vaker op dit klog is genoemd, had een grote rol: de statige moeder van Nomad, een rol die ze met een grote voornaamheid neerzette. Recent afgetudeerd is deze mezzo hopelijk nog vaak te zien op de concertpodia in Nederland. Voor zover ik daar verstand van heb, voorspel ik een fraaie toekomst voor de uit Oezbekistan afkomstige Levental.
Romain Bischoff, van VocaalLAB, leidde het kleine orkest dat alle klankleuren voor dit verhaal in huis had. En als er nog ijlere klanken moesten zijn, waren de koorleden ineens voorzien van wijnglazen waarmee ze met een vinger draaiend extra geluid konden toveren.
De regie van Bos Besik is één van de elementen van de voorstelling die me zeer beviel. Cilia Hogerzeil verbeeldde een originele en kraakheldere visie op het verhaal en de beste manier om dat te vertellen. Mooie vondsten met licht en beweging.
Een relatief kleine productie, tenminste als je de focus neemt vanuit Bayreuth, The Met of de Stopera. Maar met net zoveel spanning, professionalitiet en impact als die grote operahuizen op het podium brengen. Waard om gezien en gehoord te worden.

dinsdag 4 mei 2010

4 en 5 mei 2010

Het is traditie om op dit klog aandacht te besteden aan 4 en 5 mei. Er is heel veel muziek en kunst rond het thema vrijheid. En met een beetje filosofie kun je ruimte voor kunst zonder veel moeite koppelen aan vrijheid.
'Rocking in the free world', van Neil Young, hoorde ik vanmorgen al op de radio op deze 4e mei. Voor vandaag kom ik uit op Mikis Theodorakis. Je hoort zijn muziek niet veel meer. Zangeres Maria Farantouri zingt hier een lied uit de 'Mauthausencyclus'
In Mauthausen zijn gedurende de oorlog 197.464 gevangenen gedetineerd geweest, vanwege hun politieke, religieuze opvattingen of instelling, vanwege hun seksuele geaardheid of vanwege hun criminele verleden of als krijgsgevangene. Meer dan 95.000 mensen werd in Mauthausen vermoord.
Bron: Wikipedia

Over de cyclus:
Een van de weinige Griekse overlevenden was Iakovos Kambanellis, een joods-Griekse schrijver afkomstig van Naxos. Hij werd in 1942 door de Gestapo gearresteerd en belandde in Mauthausen. Als één van weinigen overleefde hij dit kamp. Hij werd in mei 1945 bevrijd en keerde terug naar Griekenland. 20 jaar later publiceerde hij het boek 'Mauthausen'. De gedichten in dit boek werden door Theodorakis op muziek gezet en vormen de basis voor de Mauthausen-cyclus.