maandag 26 september 2011

Deel 3 van de Ring: Siegfried in Enschede

Het werd weer september, tijd voor de jaarlijkse pelgrimage naar Enschede. Sinds 2009 programmeert de Nationale Reisopera een deel van de cyclus 'Der Ring des Nibelungen' van Richard Wagner in de eigen stad. In plaats van reizen blijft het gezelschap voor deze Ringdelen in het Enschedese Nationaal Muziekkwartier. Het is bijna 3 uur reizen naar Enschede, maar dat is voor deze 'Ring' bepaald geen opgave. 'Das Rheingold' en 'Die Walküre' bleken de afgelopen jaren de reis meer dan waard. Volgend jaar wordt het 'Götterdämmerung', dit jaar was 'Siegfried' aan de beurt.

Glyndebourne
Met het weer op een warme herfstdag, zo aan het eind van september en met een lange pauze tussen de delen twee en drie, krijgt het centrum van Enschede iets van Glyndebourne, waar in de zomer het Engelse operafestival wordt gehouden. Daar ga je met een hamper vol witte wijn, gerookte zalm en meer van dat soort dingen in de pauze op een van de lawns rond het kasteel van Christie zitten voor de traditionele picknick. In Nederland ziet zoiets er toch meteen heel anders uit.

Origineel
Het creatief team was het weer gelukt. Een eigenzinnige vormgeving, waarbij een aantal basiskleuren steeds terugkomt, en een originele regie. Ter voorbereiding had ik de Bayreuth-dvd van 'Siegfried' nog eens bekeken. De tenor Siegfried Jerusalem zong daar onder leiding van Daniel Barenboim een fraaie hoofdrol. Voor het decor hield men zich strak aan de voorschriften van Wagner. Veel grot-achtige decors, veel rook en een Wanderer/Wotan die zwaar aangezet acteert. Ik was ruim op tijd in Enschede om de snelle, geestige inleiding van Ben Coelman te volgen. Met een verhaal vooraf zitten er net nog wat extra details in je hoofd bij een voorstelling.
Antony McDonald, de regisseur van alle delen, heeft een grappig soort dwarsigheid en originaliteit. Hij kiest voor rare details in decor en kleding. Zo kreeg Mime, de Nibelungen-dwerg die Siegfried in zijn eentje als vader én moeder opvoedde, dubbel haar. Aan een kant vrouwenhaar en aan de andere kant de stijl van een mannenkapsel. En op verschillende plekken in de voorstelling staan er jaren '50 kinderwagens op het podium.

Draak
Halverwege dit derde deel moet Siegfried de draak verslaan. Er zijn allerlei verhalen over producties waarin die draak, Fafner, moest worden vormgegeven. Hoewel regisseurs soms afraden om die scene daadwerkelijk op het toneel te ensceneren omdat het gauw een tikje lachwekkend kan worden. Het verhaal gaat dat de draak voor de eerste 'Ring'-productie in Bayreuth, ondber leiding van Wagner zelf, niet helemaal aankwam. Hij werd besteld in Londen, een deel bereikte Bayreuth maar de nek schijnt per abuis in Beiroet te zijn afgeleverd.
In de VS heeft een regisseur wel eens een enorme, bühnevullende drakenpoot laten produceren. Pas toen bedacht werd hoe Siegfried dan een draak van dat formaat realistisch in het hart moest steken, bleek dat zo'n decorstuk geen goed idee is. Fafner is ook wel eens als een enorme stoomlocomotief voorgesteld. In november kunnen we zien hoe The Met in New York hem gaat vormgeven in hun 'Siegfried'.
In Enschede was er een echte draak, met grote poten en een merkwaardige kop, met lichtgevende ogen. Zijn opkomst was een mooi spektakel. De bas Mika Kares leende zijn donkere, donkere stem aan het monster. Zo ziet hij er in burger uit.
Premiere
Een feestelijke premiere, veel lokale en regionale bestuurders, uiteraard de Bomhoffjes, bezoek uit Limburg, de trotse intendant Mostart en een after-party, ook voor de pers. Ik dronk een glaasje jus en had alle kans om nog even na te praten met de hoofdrolspelers. Jammer dat operazangers er buiten het podium zo totaal anders - en dus onherkenbaar- uitzien.

De recensie van 'Siegfried' staat op Place de l'Opera