Het publiek dat een van de concerten op de tweede avond van de Operadagen Rotterdam wilde bezoeken, moest het centrum, uit. Door het park, of over de dijk, naar de tv-studio in de Schiecentrale. De omgeving van de Mullerpier is omgevormd van oude havenactiviteiten naar wonen en werken in de audiovisuele media, filmproductie en de kunst. Er zijn allang geen Komponierhauschen meer, zoals Mahler er een bezat, er zijn nu studio´s waar componisten achter Apple-computers aan klankdesign werken.
Zonder Apple deed Mahler dat in feite ook. De klankwereld in Mahlers Lied von der Erde, op grond van de enscenering vertaald naar Het lied van de aarde, heeft een trage, diepe melancholie. Het is de vraag in hoeverre Mahlers levensomstandigheden een rol speelden bij de keuze voor muziek en tekst. Die Chinesische flöte van Hans Bethge bood Mahler de tekstuele basis voor muziek die somberheid en melancholie uitdrukt, veel meer dan in de stralende werken uit zijn eerdere periode.
Reinbert de Leeuw bewerkte vorig jaar Das Lied voor klein ensemble. Er kwam een partituur voor slechts 13 musici van Asko | Schönberg. Regisseur Neil Wallace maakte voor de Operadagen een semi-enscenering voor de grote speelvloer van de studio. Als achtergrond was er een grote videowand. Wallace maakt vaak gebruik van dat medium. Er waren twee solisten, die heel wat meer deden dan Liederkunst en net wat minder dan gespeelde opera. De rol die tenor Yves Saelens zong, vraagt veel van een zanger. In sommige delen is het geluid van een heldentenor gewenst, in andere moet het lyrisch klinken en meer gevoileerd. Die beide kanten waar vocaal dik in orde. Ook de rol die in de enscenering was ontstaan vroeg breedte. Het eerste lied, Trinklied vom Jammer der Erde heeft uitgelatenheid in strofen als ‘Ein voller Bechter Weins zur rechten Zeit, Ist mehr wert, als alle Reiche dieser Erde´. Maar er staat ook: ‘Leert eure goldnen Becher zu Grund! Dunkel ist das Leben, ist der Tod´.
Mezzo-sopraan Birgit Remmert heeft alleen op plaatgebied al een enorme Mahler-catalogus gezongen. Bij het tweede lied in de cyclus, Der Einsame im Herbst, nam ze alle ruimte en alle tijd om de diepe melancholie in te kleuren. ´Mein Herz ist müde´, het klonk in haar stem en het was zichtbaar in haar spel. Pas in het laatste lied, Der Abschied, moest ze zwaarder aanzetten, meer geven. ´Ich suche Ruhe für mein einsam Herz’ staat er halverwege, om te eindigen met het wegstervende Ewig…ewig…ewig.
Eigenlijk werden er weinig middelen voor deze productie ingezet. Videobeeld, wat stoelen, periode-kleding voor de solisten, een hoop aarde, meer niet. De melancholie, de doorleefdheid van donkerte en somberheid, hadden niet meer nodig.
Dicht op het orkest, op maar enkele meters afstand van de zangers, was elk detail, elke stembuiging, de klank van cello, harp of hobo en de trage melancholie in volle schoonheid te genieten. Het publiek beloonde alle medewerkers met een stevig applaus, maar eerst met: stilte.
____________________________________
Mahler – Das Lied von der Erde / Het lied van de aarde
bewerking en muzikale leiding Reinbert de Leeuw
regie Neil Wallace
