De Nationale Reisopera reist, maar niet met hun Ring-cyclus. Daarom moest ik op weg naar Enschede, op een herfstige zondag. In de trein stelde ik mezelf verschillende vragen: weet ik waar ik aan begonnen ben, met deze verre reis voor muziek die ik nog nauwelijks heb leren kennen? Ben ik niet te jong voor Wagner? Heb je als ex-Havo-scholier wel de bagage voor het beluisteren van al dat mythologische gedoe met de goden en hun wereld? En had ik me wel goed voorbereid op mijn Wagner-vuurdoop? Op die laatste vraag was het antwoord in elk geval 'neen'. Geen tijd gehad.Das Rheingold, 'Vorabend des Bühnenfestspiels', is nog maar een kort deel van de cyclus 'Der Ring des Nibelungen'. Het duurt 2,5 uur, in Enschede zonder pauze gespeeld. De volgende episode, die over een jaar wordt gedaan, Die Walküre, gaat 5 uur duren.
Het thema van de hele 'Ring', waaraan Wagner voor tekst en muziek meer dan 25 jaar schreef, is hebzucht, voortkomende uit begeerte als oerdrift. In de totale 'Ring'- cyclus gaan de goden ten onder, en één van de gebeurtenissen die daartoe leiden is de diefstal door Wotan van de ring. Die werd gesmeed met het gestolen goud van de Rijndochters. Ze heten lekker Wagneriaans Woglinde, Wellgunde en Flosshilde. Ik ken een tweeling waarvan de jongen Porgy heet (inderdaad de acteur) en het meisje Bess. Zouden er ook ouders zijn die hun meisjesdrieling deze namen gaven? Wellicht lopen er wel zulke drielingen rond, in Saksen-Anhalt of ergens in de buurt van Bayreuth.
De zwaarste rol is in deze productie ongetwijfeld voor Machteld Baumans als de godin Freia. Speciaal voor haar werden 15 goudbrokaten jassen geproduceerd met dikke voering. In de scene waarin ze terugkeert na ontvoerd geweest te zijn, krijgt ze die jassen aan. Over elkaar....
Als Alberich van een klif in de Rijn valt is dit zijn tekst:
"Garstig glatter
glitschriger Glimmer!
Wie gleit ich aus!
Mit Händen und Füßen
nicht fasse noch halt ich
das schlecke Geschlüpfer!"
De hele opera zit vol met dit soort gezwollen taal.
Er zijn in de Wagner opera's wel thema's,Leitmotiven, maar aria's zoals we gewend zijn bij Mozart en Verdi, kennen de werken van Wagner niet. Het luistert heel anders, niet voor niks sprak Wagner liever van 'muziekdrama' dan van opera. De boventitels, in het Nederlands en Duits, hielpen erg. Regisseur Anthony Macdonald koos voor een vrij gematigde vormgeving. Een fraaie Rijnbodem waar de Rheintöchter hun gevecht voeren met de dwerg Alberich. De meeste andere scenes speelden zich af op een station in de bergen, met een verre associatie met de Sound of Music.
Aan het eind van deze 'Vorabend' steekt de halfgod Loge de brand in een foto van de goden. Voorbode van hun totale vernietiging, maar die zal pas over nog eens 12 uur opera plaatsvinden. Het wordt donker in de zaal, zelfs de nooduitgangbordjes zijn afgeplakt. Het applaus dondert, de man naast me springt op en roept "Bravo!" Aan mijn andere kant is er al evenveel enthousiasme. Mijn snipverkouden buurman klapt en stampt en als de zangeres die Erda zong applaus komt halen, schuurt er een gesmoord 'Bravo' langs zijn stembanden.En ik? Ik moet nog even bijkomen van deze kennismaking met dit 'Gesammtkunstwerk' uit de wondere wereld van Wagner.
