Inleider Paul Slangen, de dramaturg van de Veenfabriek, kwam met een theorie, een letterlijke formule die het onderscheid aantoonde tussen opera en muziektheater. Hij stelde, op basis van de muziektheoretische opvattingen van schilder en denker Kandinsky, dat bij de opera de formule 1+1=3 opgaat. Toneel en zang zijn eigen disciplines, die samenwerkend tot een groter geheel komen. Bij muziektheater luidt de formule 1 – 1 = 2. De disciplines moeten ruimte maken voor elkaar om tot meerwaarde te komen. Dus muziektheater als hoofdbegrip van een genre waaronder ook opera valt, dat is nog maar de vraag.
Dat 'Medea' geen traditionele opera was, bleek uit de opstelling op het podium van de Rotterdamse Schouwburg. Musici, acteurs, de zangers zaten op één lijn. Figuurlijk, waarschijnlijk, maar vooral letterlijk, ieder op een ander soort stoel of zetel. Concentratie in plaats van de gezelligheid van een halve cirkel, dat wilde regisseur Paul Koek.
Er waren monologen, geschreven door Paul Verhelst, en er was zang, door de Turkse zangeres Selva Erdener. Haar ‘Lamento’ was een woordeloos gezang, dat door de hele voorstelling klonk. Het orkest had Oosterse en Westerse instrumenten. Die gaven, begeleid door muziek op een geluidsband, een bijna hallucinerend geluid. Bewust waren de klanken van fluit, viool en klarinet gemengd met percussie en duduk, een blaasinstrument dat dicht bij de menselijke stem ligt. Componist Wim Henderickx speelde percussie en dirigeerde zijn muziek vanuit het midden van de rij.
Verhelst’ monologen waren rijk van taal en stonden centraal in deze voorstelling met 4 monologen. De verhalen van Kreon, de koning van Corinthe en diens dochter Glauke openden de voorstelling. In de rij zaten de musici en de andere acteurs voor de rollen van Jason en Medea. Ook als zij geen tekst hadden speelden ze. Zonder woorden waren er grote emoties, hels verdriet en de barensweeën van Medea. Alle vier de karakters uit deze opnieuw van tekst voorziene Griekse tragedie hebben alles verloren en dat lot beleven ze in een hartverscheurende dramatiek. De manier van acteren, de intensiteit van de emotie en de ongeremdheid van de speelstijl, het spreekvolume, de waanzin, het zijn vormen die je tegenwoordig bij veel modern toneel uit Vlaanderen en Nederland meemaakt.
Daar hebben we in het hedendaagse spraakgebruik een allesomvattende en veelgebruikte term voor, die voortdurend in mijn hoofd zat bij het kijken naar Medea: heftig.
Te heftig, mag ik wel zeggen…
______________________________________________
Medea
De Veenfabriek / Muziektheater Transparant is.m. HERMESensemble
Regie: Paul Koek
Muziek: Wim Henderickx
Tekst: Peter Verhelst
24 mei in Rotterdam.
