13 juni: A Dog's Heart op het Holland Festival

De aankondiging van de nieuwe opera 'A Dog's heart', die in opdracht van de Nederlandse Opera werd geschreven, bracht me niet meteen van mijn stoel. Heel modern, daar ben ik soms een beetje te lui voor. En moderne, of zo u wilt avantgardistische, klassieke muziek wil nog wel eens tot piep/knor leiden. En dan ook nog een verhaal over een hond die mens wordt.....ik wist het niet. Op een laat moment, naar aanleiding van de veelal juichende recensies, toch nog een kaartje gekocht. Plek zat, want dit soort producties trekt niet altijd een volle zaal. Alexander Raskatov
Componist Alexander Raskatov was gevraagd in het kader van het Holland Festival zijn eerste opera te componeren. Hij besloot het boek 'Hondenhart' van de Russische schrijver Boelgakov als basis te nemen, en bewerkte dat verhaal vrij letterlijk tot muziektheater.
Het boek - een absurdistische satire op de maatschappij in Rusland rond 1925 - gaat over een hond die door een operatie mens wordt en de gevolgen die dat heeft. Het verhaal zit vol kritiek op de maatschappij en was in Rusland tot 1987 verboden.



De voorstelling in de Stopera begon....en het leek bijna een film. De eerste scene speelde zich af op straat, in een sneeuwstorm. Door een transparant voordoek en projectie op het achterdoek werd die sneeuwstorm bijna echt. De hond, bewogen door 3 mensen, sprak met twee stemmen, een 'aangename' door countertenor Ivo Posti en een onaardige, gezongen door een sopraan die voor extra effect door een megafoon zong. Origineel en effectvol. Clip DNO
De hond raakt gewond door kokend water. Hoe laat je een pop als hond zo'n ongeluk krijgen? Niet goed uit te leggen maar met plastic en rode tape onstond een heel geloofwaardig idee van een gewonde hond. De regisseur wist daar wel raad mee.
De opera bestond uit een groot aantal scenes die het boek exact volgenden. De hond Sjarik werd mens, dankij de transplantatie van testikels en de hypofyse van een net overleden persoon door de toverprofessor Filippovitsj, een soort Pavlov. En zo werd Sjarik als mens Polygraf Polygrafovitsj (Leugendetector Leugendetectorszoon). Boelgakov richtte zijn satire op de 'ideale mens' zoals de proletarier door het regiem werd gezien.
De mens die hond was ging zich misdragen, werd hoofd kattenbestrijding in Moskou en keerde aan het eind weer terug naar zijn hondenmodus.
De hond was een pop, uiteraard, die werd bewogen door 3 animatiespelers die zowel onzichtbaar waren als vaak ook weer onderdeel vormden van de handeling. Zelfs de kwispelende staart had een choreografietje. Eigenlijk net als de mensen die een paar keer in het verhaal boekenkast speelden. Het klinkt erger dan het is. Fraai ook was de scene in een droom dat het appartement onder water loopt. Dat gebeurde niet echt maar er was water en er waren slimme effecten. Het had allemaal een West-End-achtige kwaliteit die regisseur Simon McBurney meebracht uit Londen.
Het zal de volstrekte congruentie wel zijn tussen inhoud van het verhaal, de muziek en de vorm die het voor mij zo meeslepend maakte. Zoals het knalharde en wat bombastische einde de tranen deden prikken. Het woord 'fenomenaal' kwam nog niet eerder voor op dit klog. Nu wel.