zondag 8 maart 2009

Zijn alle vrouwen zo? Die van de opera wel...

Haar geliefde Ferrano vertrekt die ochtend onverwacht als officier naar het front, en als er in de middag plotseling 2 Albaniërs opduiken in het vakantieoord, is ze in no time bereid haar geliefde te vergeten en met een van de Albaniërs te trouwen. Zo snel is Dorabella om, daarmee de stelling van Don Alfonso bewijzend, 'zo doen ze het allemaal', Cosi fan tutte.
Dorabella's zus Fiordiligi, maakt ongeveer hetzelfde mee, ze is verloofd met de vriend van Ferrano, Guglielmo. Ze stribbelt wat langer tegen als de andere Albaniër haar probeert te verleiden maar ook zij is bereid een nieuw leven te beginnen en te trouwen.
Don Alfonso heeft het allemaal verzonnen om zijn weddenschap te winnen die gaat over de vraag of alle vrouwen onbetrouwbaar zijn. Het kamermeisje Despina helpt een handje en zo trappen de zusjes in het bedrog, want de Albaniërs zijn gewoon hun verloofdes met andere kleren en een plaksnor. Ze willen zien hoe trouw de dames eigenlijk zijn.
Cosi fan tutte is een veel uitgevoerde opera, een van de drie die Mozart schreef samen met librettist Da Ponte. Waar de andere twee, Don Giovanni en Le nozze di Figaro aanleiding geven tot veel politiek-maatschappelijk ge-analyseer van de wetenschappers, is Cosi een lastige. Het gaat over trouw, zeden en de losheid daarvan, en dan vooral hoe de vrouw daar mee omgaat. De stukken in het uitgebreide programmaboek, een mooie gewoonte van de Nederlandse Opera, gaan vooral over dat thema: de rol van de vrouw, de maatschappelijke articulatie van opvattingen over trouw en liefde.
Deze Cosi is een reprise van 3 jaar geleden, toen in het Mozartjaar 2006 de Nederlandse Opera met de Mozart/Da ponte-cyclus kwam onder regie van het duo Jossy Wieler en Sergio Morabito. Ze situeerden Cosi in een jeugdherberg-omgeving in de jaren '60.
Die versie gaat nu weer een aantal keer in het Muziektheater. De decors en kostuums zijn van zolder gehaald en het gigantische draaiende podium is weer opgetuigd. Dat laatste zorgde vorige keer voor paniek. Uitgerekend op de middag dat de zaal vol zat, de tv-camera's klaar stonden voor een live-uitzending, er bioscoopzalen vol zaten met mensen die via de satelliet wilden kijken en de NPS voor het eerst een live-verslag tijdens de voorstelling zou doen - afgekeken van het voetbal- juist die keer liet de techniek van het podium het afweten en moest een half uur voor aanvang de voorstelling worden afgelast.Het podium draaide lekker, zij het wat krakerig, deze keer, en het Nederlands Kamerokest deed meer dan zijn best om de schrale indruk van vorige keer te doen vergeten. Toen was er alom groot bezwaar tegen de opvatting van dirigent Ingo Metzmacher. Ditmaal staat Gerard Korsten voor het orkest.
Toeval, of misschien juist helemaal in lijn met het verhaal, het waren uitgerekend de vrouwen die bij deze reprise niet trouw bleken. Terwijl de mannelijke cast dezelfde was als de vorige keer, 3 jaar geleden, waren alle vrouwenrollen nu door anderen bezet. Despina, vorige keer gezongen door de zeer geprezen Danielle Deniese, werd gedaan door de Zweedse sopraan Ingela Bohlin, die een Kim Holland-achtig type neerzette. Sally Matthews kreeg vorige keer als Fiordiligi daverende ovaties, maar dit maal was ze er niet bij.
Bij het slotapplaus bleek dat het publiek geen echte lieveling had, in deze voorstelling. Een beetje afgemeten klonk het, en zelfs de inmiddels vaste gast in het Muziektheater, Luca Pisaroni, kreeg niet meer dan een bescheiden applausje. Hij verdiende meer, vond ik.
We leerden in ruim vier uur veel over hoe de vrouwen zijn, collega J. die onlangs afstudeerde en ik zelf. Cosi fan tutte was immers het adagium, zo doen ze het allemaal...