Het is een onzinnige vraag en toch vond ik hem vandaag relevant. Is er troost te halen uit kunst, bestaat er muziek die compenseert voor ramp of drama? Tv-maker Wim Kayzer maakte over deze vraag ooit een tv serie.
Sinds de kerk niet meer de enige is die bepaalt hoe we afscheid nemen en rouwen, en we niet alleen meer Ave Maria zingen of U zijt de Glorie hebben we met veel ironie de crematie-toptien. Kan. Mag. Ironie helpt soms. Maar soms is zelfs ironie teveel van te weinig.
Peinzend over het onvoorstelbare dat collega A. overkomt, vroeg ik me af of er dan nog muziek is die expressie geeft, of troost, of rust.
Niet. Of bijna niet.
Ik kwam uiteindelijk op muziek van Olivier Messiaen, de Franse componist die dit jaar veel gespeeld wordt vanwege zijn honderdste geboortedag. Hij schreef in 1940 het 'Quator pour la Fin du temps' (kwartet voor het einde der tijden). Hij was krijgsgevangene in het concentratiekamp Stalag VIII-A in Görlitz. Onder zijn medegevangenen waren toevallig een klarinettist, cellist en violist. Messiaen speelde piano. Voor die bezetting schreef hij deze muziek onder extreme omstandigheden. Zijn 5000 mede-gevangenen waren bij de eerste uitvoering in het kamp in 1941.
De muziek is ongemakkelijk, niet mooi en heeft een hoge drempel. Maar hoe ik ook pieker, ik kom niet op iets anders.
