Er bestaan schilderijen, er zijn boeken en films en er is vast nog wel andere kunst gemaakt over de grote rivieren die in Nederland zo'n grote invloed hebben op wonen, landschap en natuur. Maar er was nog geen opera. Dat was een van de overwegingen voor theatermaakster en regisseur Cilia Hogerzeil om die eerste opera te laten maken.
Het boek "De waterman" van Arthur van Schendel stond al lang in haar boekenkast. "Ik ben weliswaar van het zand, maar woon al tientallen jaren in Dordrecht, waar 3 grote rivieren samenkomen. Het boek van van Schendel, over de fatale aantrekkingskracht van het water, trof me, en ik wilde dat daar een opera over zou worden gemaakt". De inleiding op de opera gaf veel van dit soort informatie, die helpt om het verhaal en de productie beter te plaatsen. Cilia Hogerzeil beschreef het proces, de keuzes, de lastigheden, het overleg met componist Hans Koolmees. Ze was het vast niet eens met de keuze om bepaalde rollen niet door één maar door twee of vier acteurs tegelijk te laten spelen. Dat klonk subtiel door in haar verhaal. Maar het stond in de partituur en in het libretto, van Erik-Ward Geerlings, en het werd zo gespeeld.
Schrijver Erik-Ward Geerlings bedacht een manier om de taal van van Schendel tot zingbare zinnen om te zetten. Hij verzon een 19e eeuws kunstdialect. Dat leverde zinnen op als:
"geschreve staattut
ennut wor gezeg
dattalle denke - alle dade
alle zonde groter maak en meer
datissut ongeluk van alle mens
waris wattik zeg"
Die bedachte taal leende zich ook wat beter voor het zingen op klassieke muziek, dat was een bijkomend voordeel.
Het water was een van de thema's, maar het ging ook over de liefde en het geloof, stijl-gereformeerd of wat losser katholiek. En over de gruwel van een gemengd huwelijk, in de 19e eeuw. Stukken bijbeltekst en fragmenten uit die Loreley van Heinrich Heine vulden de operatekst aan. Het ketelhuis van het Energiehuis was de locatie waar met veel inventiviteit de opera werd geproduceerd. Stromend water, spannend licht en een ruimte die werkte als versterking van het verhaal en de sfeer van de opera. Prominent in het decor was de dijk, waar het water op allerlei manieren doorheen kwam.
Een keer of acht wordt deze productie gespeeld in Dordrecht, het is jammer dat niet meer mensen op grotere schaal kunnen genieten van de muziek, de indrukwekkende enscenering en de interessante abstracties die vanuit het boek van Arthur van Schendel tot een volwaardige, kleinschalige productie werden gecreeerd.
